In thạch bản là gì? Vai trò quan trọng thế nào trong in ấn?

Kể từ khi thành lập vào năm 2023, xưởng in UNI không ngừng ứng dụng đa dạng công nghệ in ấn hiện đại, đáp ứng linh hoạt mọi nhu cầu của khách hàng. Trong đó có kỹ thuật in thạch bản truyền thống vẫn được UNI gìn giữ và phát triển, với hơn 50 dự án nghệ thuật và sản phẩm cao cấp đã được thực hiện thành công. Dựa trên nền tảng kinh nghiệm quý báu đó, các chuyên gia tại UNI xin gửi đến bạn bài viết chuyên sâu về in thạch bản là gì, cùng những kiến thức thực tiễn và giá trị về kỹ thuật in đầy nghệ thuật này.

In thạch bản là gì? Vì sao vẫn quan trọng trong ngành in ấn hiện đại?

In thạch bản (Lithography), còn được gọi là in lito hay in đá, là công nghệ in ấn được phát minh bởi Alois Senefelder vào năm 1798. Đây là kỹ thuật in ấn dựa trên nguyên lý hóa học về sự không hòa tan giữa dầu và nước, sử dụng bề mặt phẳng (thường là đá vôi hoặc kim loại) để tạo ra hình ảnh in chất lượng cao.

Nguyên lý hoạt động cơ bản

Công nghệ in thạch bản hoạt động dựa trên nguyên lý vật lý-hóa học cơ bản:

Cơ chế phân ly dầu-nước

Sử dụng tính chất tự nhiên của dầu và nước không hòa tan vào nhau. Vùng có hình ảnh được xử lý để hút dầu (oleophilic), vùng trống được xử lý để hút nước (hydrophilic).

Bề mặt in phẳng

Khác với in nổi (relief) hay in lõm (intaglio), in thạch bản sử dụng bề mặt hoàn toàn phẳng. Sự khác biệt giữa vùng in và vùng không in chỉ dựa vào tính chất hóa học, không phải độ cao.

Quá trình chuyển mực

• Bước 1: Làm ẩm bề mặt in bằng nước
• Bước 2: Lăn mực dầu lên bề mặt
• Bước 3: Mực chỉ bám vào vùng có hình ảnh (không ẩm)
• Bước 4: Ép trực tiếp hoặc gián tiếp lên vật liệu in

Vai trò quan trọng trong ngành in ấn

In thạch bản đóng vai trò then chốt trong lịch sử và hiện tại của ngành in ấn:

Nền tảng cho in offset hiện đại

Công nghệ in offset, chiếm 70% thị phần in ấn thương mại hiện nay, được phát triển trực tiếp từ nguyên lý in thạch bản.

Chất lượng in ấn đặc biệt

Khả năng tái tạo màu sắc tinh tế và chi tiết mịn, đặc biệt phù hợp với in nghệ thuật, các ấn phẩm cao cấp.

Phân loại chi tiết các loại công nghệ in thạch bản

Qua kinh nghiệm với 50+ dự án in thạch bản, UNI nắm vững đặc điểm và ứng dụng phù hợp của từng loại công nghệ.

Phân loại theo phương pháp tạo bản in

Quy trình in thạch bản chuẩn tại xưởng in UNI

Tại xưởng in UNI, quy trình in thạch bản được thiết kế tối ưu dựa trên 50+ dự án thành công, đảm bảo chất lượng và hiệu quả cao nhất.

Bước 1: Thiết kế và chuẩn bị

• Đánh giá tính khả thi kỹ thuật cho từng loại hình ảnh
• Tư vấn lựa chọn vật liệu phù hợp với mục đích sử dụng
• Xác định số lượng và lịch trình sản xuất

Xử lý file thiết kế

• Hỗ trợ định dạng: AI, EPS, PDF (ưu tiên), PSD, TIFF
• Kiểm tra và điều chỉnh color profile (CMYK, Pantone)
• Tối ưu hóa artwork cho công nghệ thạch bản (trapping, overprint)
• Tạo proof màu chuẩn để khách hàng duyệt

Bước 2: Tạo bản in (Plate Making)

• Sử dụng bản nhôm anodized hoặc polyester coating
• Làm sạch bề mặt bằng dung dịch chuyên dụng
• Kiểm tra độ phẳng và tính đồng nhất của bề mặt

Bước 3: Setup máy in và kiểm tra chất lượng

• Mount bản in lên cylinder với độ chính xác ±0.1mm
• Điều chỉnh áp lực ép (2-4 bar tùy vật liệu)
• Cân bằng nước/mực với tỷ lệ 60:40
• Kiểm tra hệ thống cấp mực và dung dịch fountain

Bước 4: Sản xuất và hoàn thiện

• Duy trì tốc độ in ổn định 5.000-12.000 tờ/giờ
• Kiểm tra chất lượng mỗi 500 tờ
• Điều chỉnh liên tục cân bằng nước/mực
• Theo dõi nhiệt độ và độ ẩm môi trường (22±2°C, 50±5% RH)

Bước 5: Kiểm tra chất lượng cuối

• Đo mật độ màu với độ chính xác ±0.02
• Kiểm tra register (độ chính xác vị trí màu) ±0.1mm
• Đánh giá tổng thể về màu sắc, độ sắc nét và hoàn thiện
• Đóng gói theo tiêu chuẩn bảo quản artwork

Ứng dụng đa dạng của công nghệ in thạch bản hiện đại

Với kinh nghiệm 2 năm trong ngành, UNI đã triển khai thành công công nghệ in thạch bản trong đa dạng lĩnh vực từ nghệ thuật đến thương mại.

Ứng dụng trong in ấn nghệ thuật và sưu tập

In tranh nghệ thuật cao cấp Công nghệ in thạch bản cho phép tái tạo chính xác các tác phẩm hội họa với độ chi tiết và màu sắc vượt trội. Khả năng kiểm soát chính xác 256 mức độ của mỗi màu CMYK tạo ra 16.7 triệu sắc thái màu khác nhau.

• Tái tạo tranh nghệ thuật của các danh họa nổi tiếng, phục vụ triển lãm, sưu tầm hoặc lưu trữ.
• Ấn phẩm phiên bản giới hạn (Limited Edition) với chất lượng đạt chuẩn bảo tàng (museum-grade), đảm bảo độ bền màu và giá trị thẩm mỹ cao.
• In ảnh nghệ thuật (fine art photography) trên các loại giấy mỹ thuật cao cấp như Hahnemühle, Canson,…
• Poster và tranh in nghệ thuật cho phòng tranh, gallery, triển lãm mỹ thuật.

Sản xuất sách và catalog cao cấp Đặc biệt phù hợp với các ấn phẩm yêu cầu chất lượng hình ảnh đặc biệt như sách nghệ thuật, catalogue thời trang và brochure cao cấp.

Ứng dụng trong in ấn thương mại

Công nghệ in thạch bản còn được ứng dụng hiệu quả trong sản xuất bao bì và tài liệu truyền thông thương mại, nơi yêu cầu cao về độ chính xác màu sắc và tính thẩm mỹ.

Các ứng dụng tiêu biểu gồm:

Bao bì, hộp giấy, túi giấy cao cấp cho các sản phẩm như:

• Mỹ phẩm
• Đồng hồ, trang sức
• Sản phẩm cao cấp (luxury packaging)

Ứng dụng trong công nghiệp đặc biệt

Mặc dù cùng dựa trên nguyên lý của in thạch bản, quang khắc (photolithography) đã trở thành công nghệ chủ lực trong ngành sản xuất vi mạch điện tử, với khả năng tạo họa tiết ở kích thước nanomet – một yếu tố sống còn trong sản xuất chip bán dẫn.

In ấn trên vật liệu đặc biệt

• Kim loại mỏng (như nhôm, inox) để in biển hiệu, bảng tên (nameplate), tem nhãn công nghiệp.
• Nhựa chuyên dụng cho các ứng dụng ngoài trời, chịu thời tiết khắc nghiệt.
• Vải canvas để tái bản các tác phẩm hội họa.
• Giấy thủ công (handmade) và giấy mỹ thuật đặc biệt dành cho các ấn phẩm giới hạn, độc bản.

Lời kết

Công nghệ in thạch bản, sau hơn 225 năm phát triển, vẫn giữ vững vị trí quan trọng trong ngành in ấn hiện đại. Từ những tác phẩm nghệ thuật thủ công đến các ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất bán dẫn, nguyên lý cơ bản về sự không hòa tan giữa dầu và nước vẫn đang được khai thác và phát triển không ngừng.

Tại xưởng in UNI, chúng tôi tự hào là đơn vị đầu tiên tại khu vực kết hợp thành công công nghệ in thạch bản truyền thống với các giải pháp kỹ thuật số hiện đại. Với đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm và trang thiết bị tiên tiến, UNI cam kết mang đến những sản phẩm in ấn chất lượng cao nhất, từ artwork nghệ thuật limited edition đến các sản phẩm thương mại quy mô lớn.

Đặc biệt trong bối cảnh ngành in ấn đang chuyển đổi số mạnh mẽ, UNI không ngừng đầu tư nghiên cứu và ứng dụng những công nghệ mới nhất như processless plate, nano-lithography và hybrid printing systems. Chúng tôi tin rằng sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại sẽ tạo ra những giá trị vượt trội cho khách hàng.

Liên hệ với xưởng in UNI ngay hôm nay để nhận tư vấn miễn phí về giải pháp in thạch bản phù hợp nhất cho dự án của bạn. Với kinh nghiệm 2 năm hoạt động và hơn 350 dự án thành công, chúng tôi sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong việc hiện thực hóa những ý tưởng sáng tạo thành các sản phẩm in ấn hoàn hảo.

Liên hệ ngay để được tư vấn và báo giá tốt nhất

• Văn phòng: Số 460 phố Trần Quý Cáp, phường Văn Chương, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội (Bản đồ)
• Email: info@inuni.vn
• Hotline: 0839.525.222